Sevgili okurlarım bu haftaki yazımda sizlere ,toplumumuzda sıkça görülen ve görüldüğü zamanda insanın hayatını alt üst eden hastalık VERTİGO hakkında olacaktır.
VERTİGO NEDİR?
Vertigo, baş dönmesi anlamına gelen latince bir kelimedir. Kökeni 'vertere' yani 'dönmek' olup, hastanın kendisinin veya çevresinin döndüğünü hissettiği durumları tanımlamak amacıyla kullanılan tıbbi bir terimdir. Vertigo bir hastalık adı değildir, baş ağrısı veya çınlama gibi bir semptom yani hastalık belirtecidir. Vertigo semptomunun altında yatan bir çok hastalık olabilir. Dış, orta ve iç kulak hastalıklarının yanı sıra merkezi sinir sistemi, kalp ve damar sistemi ya da metabolizma ile ilgili hastalıklarda vertigo tablosu ortaya çıkabilir.
Toplumda, her yüz kişiden 5 ila 10'unda görülen vertigo, günlük hayat aktivitelerinin yapılmasına imkan tanımamakta ve bu nedenle gerek polikliniklere gerekse acil servise başvuran vertigolu hasta sayısı önemli rakamlara ulaşmaktadır.
VERTİGO’NUN NEDENLERİ NELERDİR?
Vücutta bulunan denge organlarından herhangi birinde ortaya çıkabilecek bir rahatsızlık vertigoya sebep olabilir. Bu yüzden hastalığa neden olan rahatsızlıklar detaylı incelenmelidir.
Vertigoya neden olan hastalıklar arasında ilk sırada kulak ile ilgili hastalıklar yer alır. İç kulak kristallerinin yerinden oynaması olarak tanımlanabilen pozisyonel vertigo (BPPV: Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo), denge sinirinin iltihaplanması sonucu ortaya çıkar, iç kulak sıvı basıncının artması şeklinde tanımlanan Meniere hastalığı ve benzeri hastalıklarda ilk bulgu vertigodur. Vertigonun baş hareketleri ile ortaya çıkması durumunda pozisyonel vertigo, bir üst solunum yolu enfeksiyonu sonrası ortaya çıkan ve uzun süren şiddetli vertigo atakları varlığında vestibüler nörit (iç kulak iltihabı), kulakta çınlama ve basınç hissi ile birlikte baş dönmesi olduğunda ise Meniere hastalığından şüphelenilir. Detaylı inceleme kulak burun boğaz hekimi tarafından gerçekleştirilir.
Merkezi sinir sistemi ile ilgili vertigo nedenleri arasında ilk sırayı migren almaktadır. Beyinde ve diğer denge organlarında veya sinirlerinde hasara neden olabilecek akut veya kronik hastalıklarda (multipl skleroz vb.) ve beyin, beyincik veya beyin sapını tutan damar tıkanıklığı veya tümöral oluşum varlığında, ilk semptom vertigo olabilir. Merkezi sinir sistemi kaynaklı vertigolarda, uyuşma, karıncalanma, felç veya şiddetli baş ağrısı gibi eşlik eden semptomlar olabilir. Ayırıcı tanı nöroloji hekimi tarafından yapılır.
Kan basıncı düzensizlikleri, diyabet, boyun damar tıkanıklıkları, kalp ritm ve kapakçık bozuklukları, anksiyete, stres ve üzüntü gibi bir çok faktör de vertigoya neden olabilir. Vertigo ile başvuran hastanın sistematik olarak değerlendirilmesi bu nedenle büyük önem taşır. Hastaların baş dönmesi kaynaklı düşme, çarpma gibi yaralanmalara sebebiyet verecek kazalardan korunması için dikkatli olması tavsiye edilir.
VERTİGO TEDAVİSİNDE NELER YAPILIYOR?
Vertigo muayenesi sırasında hastalığın nelerden kaynaklandığı bulunarak tedavi uygulanır. Hasta beyinden kaynaklı durumlarda nörolojiye, stres gibi psikolojik kaynaklı durumlar varsa psikiyatriye yönlendirilebilir.
Vertigo, çeşitli hareketler, ilaçlar, altta yatan sebebe bağlı olarak yapılabilecek cerrahi müdahaleler ile tedavisi mümkün olan bir hastalıktır. Bazı durumlarda yalnızca dinlenme ile bile sonuç alınabilir. Vertigo tedavisi için yapılan fiziki muayene, testler ya da alınan hasta öyküsüyle nasıl bir yol izleneceğine karar verilir. Çarpma ya da yaralanmalar sonucu ortaya çıkan vertigo, altta yatan başka bir hastalık yoksa kendiliğinden iyileşebilmektedir.
Altta yatan bir başka hastalık varsa, öncelikle bunun tedavisi sağlanmalıdır. Örneğin, kulak enfeksiyonu sebebiyle vertigo oluşabilmektedir. Bunun için doktorun önereceği şekilde, başka tedaviler uygulanır. Böylelikle enfeksiyon iyileştiğinde vertigo da ortadan kalkacaktır.
Benzer şekilde beyin damarlarında ya da beyinde herhangi bir problem varsa ilaç tedavisi ya da cerrahi tedaviyle bu sorun ortadan kaldırıldığında vertigo tedavi edilmiş olacaktır. Tümöre bağlı baş dönmesinde ise tedavi tümörün ameliyatla çıkarılmasıdır.
Vertigonun en sık rastlanan sebeplerinden biri de Meniere hastalığıdır. Meniere sebebiyle oluşan vertigonun tedavisinde, bu hastalığı yönelik ilaç tedavisi ve tuz ve kafein içermeyen diyet uygulanır.
Vertigo bazı baş hareketleriyle iç kulaktaki kristallerin yerine yerleşmesini amaçlayan Epley Manevrası ile tedavi edilebilir. Doktorun uygun gördüğü aralıklarla Epley Manevrası tekrarlanarak tamamen iyileşme sağlanabilir. Ancak hareketleri hastanın kendi kendine değil, doktor kontrolünde yapılması gereklidir. Ayrıca baş dönmesine bağlı olarak mide bulantısı, kusma gibi durumların önüne geçmek için de ilaç kullanılabilir.
VERTİGOSU OLANLAR NELERDEN KAÇINMALILAR?
Vertigo stresten ve uyku düzeninden de etkilenen bir hastalıktır. Bu nedenle vertigosu olanlar, stressiz ve sakin bir yaşam sürmenin yanında, uyku düzenine ve yeterince dinlenmeye dikkat etmelidir. Uyku kalitesini artırmak için sessiz ve karanlık bir ortamda, vücudun ihtiyacı kadar uyumaya özen gösterilmelidir. Uykuya dalmayı güçleştirecek çay, kahve gibi kafeinli içeceklerin uykudan önce tüketilmemesi önerilir.
Sağlıklı bir beslenme düzeni de bağışıklık sistemi üzerinde etkili olduğu için özellikle enfeksiyon kaynaklı vertigonun önlenmesi için faydalı olabilir. Sağlıksız gıdalar tüketme, düzensiz ve gereğinden az ya da fazla yemek yeme, sigara ve alkol tüketimi gibi kötü alışkanlıklar terk edilmelidir. Bunun yerine sağlıklı gıdalar tüketilmeli ve bol su içilmelidir.
Spor hem fiziksel hem de psikolojik hastalıkların önlenmesinde ve hafifletilmesinde büyük bir etkiye sahiptir. Ancak vertigo hastaları ani hareketten ve ağır sporlardan kaçınmalıdır. Bunun yerine, doktorun önerdiği hafif egzersizler ve nefes alıştırmaları tercih edilmelidir.
Bütün bunların yanında, vertigo hastalarının aniden karşılaşabilecekleri baş dönmesi sebebiyle genel olarak almaları gereken bazı önlemler vardır. Örneğin, vertigo hastalarının yükseğe çıkması ya da yüksekte çalışması tehlikeli olabilir. Bir anlık dengenin kaybolması, özellikle yüksekte çalışan insanlar için ciddi yaralanmalara hatta ölüme sebebiyet verebilir. Ayrıca vertigo hastaları mümkün olduğunca tehlikeli cihaz veya iş makinesi kullanmamalıdır. Vertigo hastalarının baş dönmesi sonucu kazalara sebebiyet verebilecek bir ortamda yanında birinin bulunması kazaların önüne geçmeye yardımcı olacaktır.
Eğer yukarıdaki saydığım belirtiler sizde var ise ; belirtinin çeşidine göre nöroloji, psikiyatri ,beyin cerrahi ve kulak burun boğaz bölümlerinden randevu alarak muayene olunuz. Bu tip hastalıklarda erken teşhis hayat kurtarır. Aman kendinizde kötü bir şey vardır korkusuyla muayene olmaktan kaçınmayınız. Mutlaka muayene olunuz. SAĞLICAKLA KALIN ,DOSTÇA KALIN.ALLAH’A EMANET OLUN…
